کاغذ در نسخه‌های خطی ایرانی - اسلامی

author

Abstract:

ایرانیان و مسلمانان،  پس از شناخت کاغذ  و تولید آن، به­سرعت کاغذ  را جایگزین انواع دیگر ورق (پاپیروس و پوست) کردند و بدین جهت­، از قرن دوم تا چهارم ق. ساخت انواع کاغذ در مناطق و شهرهای مختلف ایران رایج گردید و پس از آن؛ تأسیس کارگاه­های ساخت کاغذ، به‌سرعت، به دیگر کشورهای اسلامی انتقال یافت. با توجه به‌تنوع کاغذ‌های به‌کاررفته در نسخه‌های خطی ایرانی و اسلامی، و با توجه به اینکه عنصر کاغذ، در نسحه‌های خطی، به‌منزله تعیین بخشی از هویت و پیشینه تاریخی آن نسخه  است، فهرستنگاران نسخه‌های خطی، به‌ویژه ایرانیان، تلاش کرده‌اند تا در فهرست‌های خود نوع کاغذ مورد استفاده را - اگرچه به‌صورت حدس و گمان- تعیین نمایند. با توجه به اینکه در میان استادان فهرستنگار نسخ خطی هیچ‌گونه بررسی تحلیلی، همراه با تعیین ضوابط و معیارهای مشخص  مکتوب در تعیین  انواع کاغذهای معرفی شده در فهرست‌ها بر‌جای نمانده است، مشکل‌ترین بخش از مباحث نسخه‌شناسی در میان فهرستنگاران تحلیل عنصر کاغذ در نسخه‌های خطی و اسناد قدیمی است. برای جبران این نقیصه و پیشگیری از حذف این عامل مهم و دقیق نسخه‌شناسی در فهرست‌ها، در این مقاله، پس از بررسی کاغذهایی که در نسخه‌پردازی و کتاب‌آرایی میان مسلمانان و ایرانیان- هرکدام با هویتی مستقل- مورد استفاده قرار می‌گرفت، چند نوع کاغذ رایج و شناخته شده در میان فهرستنگاران، همراه با ویژگی‌ها و دوره تقریبی کاربرد آنها و ذکر نمونه‌هایی مستنداز نسخه‌های خطی با آن نوع کاغذ (به‌عنوان معیار بازشناسی ویژگی‌های آن نوع خاص)، مورد تحقیق و بررسی تحلیلی قرار گرفته است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

کاغذ در نسخه های خطی ایرانی - اسلامی

ایرانیان و مسلمانان،  پس از شناخت کاغذ  و تولید آن، به­سرعت کاغذ  را جایگزین انواع دیگر ورق (پاپیروس و پوست) کردند و بدین جهت­، از قرن دوم تا چهارم ق. ساخت انواع کاغذ در مناطق و شهرهای مختلف ایران رایج گردید و پس از آن؛ تأسیس کارگاه­های ساخت کاغذ، به سرعت، به دیگر کشورهای اسلامی انتقال یافت. با توجه به تنوع کاغذ های به کاررفته در نسخه های خطی ایرانی و اسلامی، و با توجه به اینکه عنصر کاغذ، در نس...

full text

سهم دانشمندان ایرانی در تألیف نسخ خطی عربی طب اسلامی

سابقه و هدف: هر چند که خدمات علمی برجسته ایرانیان در دوران پس از اسلام بر کسی پوشیده نیست، اما به دلیل این که نگارش متون علمی در آن دوران به زبان عربی بوده است، تفکیک سهم ایرانیان و اعراب در رشد و توسعه طب سنتی اسلامی بدون انجام پژوهش های دقیق ممکن نخواهد بود. از همین  رو پژوهش حاضر به بررسی سهم دانشمندان ایرانی در تألیف نسخ خطی عربی در طب اسلامی می پردازد. مواد و روش ها: تحقیق به روش مطالعه کت...

full text

سهم دانشمندان ایرانی در تألیف نسخ خطی عربی طب اسلامی

سابقه و هدف: هر چند که خدمات علمی برجسته ایرانیان در دوران پس از اسلام بر کسی پوشیده نیست، اما به دلیل این که نگارش متون علمی در آن دوران به زبان عربی بوده است، تفکیک سهم ایرانیان و اعراب در رشد و توسعه طب سنتی اسلامی بدون انجام پژوهش های دقیق ممکن نخواهد بود. از همین  رو پژوهش حاضر به بررسی سهم دانشمندان ایرانی در تألیف نسخ خطی عربی در طب اسلامی می پردازد. مواد و روش ها: تحقیق به روش مطالعه کت...

full text

شناسایی و تعیین ویژگی‌های نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی از دیدگاه سازماندهی اطلاعات و دانش

هدف: شناسایی و تعیین ویژگی‌‌های نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی برای توصیف آنها از دیدگاه سازماندهی اطلاعات و دانش. روش‌شناسی: این پژوهش توسعه‌ای-کاربردی با روش تحلیل محتوا انجام شده است. با استفاده از روش‌ اسنادی و فن دلفی، ویژگی‌های (داده‌های) نسخ خطی بافت اطلاعاتی ایرانی-اسلامی استخراج و تنظیم شد. 14 متخصص و صاحب‌نظر در حوزه‌های نسخه‌پژوهی و سازمان...

full text

کاغذ بغدادی در قرون نخستین اسلامی، بازخوانی یک انگاره

یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که بر پویش­های فرهنگی مسلمانان تأثیر بی­بدیل و پایدار نهاد آشنایی آنان با کاغذ و صنعت کاغذسازی از سال­های میانین سده دوم هجری بود. در بسیاری از تحقیقات جدید، چنین ادعا شده که ایجاد صنعت کاغذسازی در بغداد و تولید کاغذ بغدادی با چند دهه نخستین تولد این شهر هم­زمان بوده است. بر پایه این تحقیقات که بر گزارش­هایی از منابع نسبتا متأخر استوار شده، چندسالی پس از ساخت کاغذ در ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 4

pages  130- 146

publication date 2012-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023